HET BROODWONDER
Het is er de dood in de pot betekent ‘het is er een saaie boel’. ‘Er gebeurt daar niets leuks’. De uitdrukking wordt gebruikt om aan te geven, dat er niets goeds of verrassends te beleven valt. Het gezegde is ontleend aan de Bijbel. Sleur is inderdaad dodelijk. Vandaar een openluchtdienst. Maar dat is één keer. Hoe komt er in elke dienst leven in de brouwerij? Hoe zijn we een levende gemeente? Het heeft met meel en brood te maken.
Het Bijbelgedeelte over de dood in de pot is een onbekend wonderverhaal over de profeet Elisa. Wat er over hem wordt verteld in 2 Koningen 4 lijkt eerder in een kookboek thuis te horen, dan in de Bijbel. Er is vergif in het eten terecht gekomen. De profeet Elisa weet raad. Wat gebruikt een profeet nou om te detoxen? Meel!
Het tweede verhaal uit het Oude Testament is bekend. Het wordt in het evangelie vertelt over de grootste profeet aller tijden: Jezus. We hebben het over de broodvermenigvuldiging ook wel de wonderbare spijziging genoemd. De vraag is natuurlijk of je dit en het andere wonderverhaal letterlijk of figuurlijk moet opvatten. Wat dacht u van beide?
De broodwonderen voltrekken zich onder de ogen van profeten in een ‘klooster’. Elisa staat als ‘abt’ aan het hoofd. Met een beetje fantasie zou je de kerk een profetengemeenschap kunnen noemen. We blijken als leerlingen van Jezus net zulke geluksvogels als de leerlingen van Elisa. De wonderen zijn namelijk de kerk nog niet uit.
Lezen: 2 Koningen 4 : 38 – 44
‘Schep iedereen opnieuw op.’
2 Koningen 4 : 41
Broodwonderen
Huis tuin en keuken meel werkt als detox in een giftige groentesoep. Tast maar nu gerust toe. Het kan nu geen kwaad meer. Een bijzonder verhaal! 20 broden voeden een onmogelijke hoeveelheid mensen. Men houdt nog over ook. In het evangelie horen we de echo van dit verhaal uit het Oude Testament. Moet je deze en andere broodwonderen in de Bijbel letterlijk opvatten of figuurlijk? Volgens mij letterlijk en figuurlijk. Maar wie ben ik?
In ieder geval onthoudt, dat brood in de Bijbel een beeld is, een symbool, beter nog een teken voor de woorden van God. Voor de Thora zouden de Joden zeggen. Voor de Bijbel op de kansel zeggen wij. Brood gemaakt van meel kun je eten, kun je delen. Het voedt. Zo kun je de woorden van God tot je nemen en doorgeven. Je kunt er vol van raken zoals profeten dat waren. Meel, brood het zijn tekenen van het Woord van God.
Brood voor de geloofsgemeenschap
Nou, meel voorkwam voedselvergiftiging, weinig brood vermenigvuldigde zich tot overvloed onder de handen van de profeet Elisa. Deze beide broodwonderen voltrekken zich onder de ogen van geluksvogels: leden van een profetenklooster Om precies te zijn van een hongerende geloofsgemeenschap, staat er in 1 Koningen 4. Ze zitten dicht bij het vuur en warmen zich het best. Hun honger wordt gestild. En hoe!
Wat zou u ervan vinden om de woorden ‘profetenklooster’ in grote letters boven de ingang van onze kerk te laten aanbrengen? ‘Profetenschool’ mag ook. Of ‘profetengemeenschap.’ Er waren toentertijd van dergelijke communiteiten in de heilige steden Betel, Jericho en Gilgal. Waarom niet in Waalwijk? De leden leefden waarschijnlijk als monniken of kluizenaars: afgezonderd, erg sober en zonder al te veel bezittingen. Om in extase te komen kastijdden ze zichzelf -zie ik ons nog niet doen- en zongen ze religieuze liederen -dat weer wel en het mag gedoseerd gelukkig weer gedoseerd. De twee bekendste leden van deze profetenzonen waren Elia en Elisa.
Het mag duidelijk zijn dat wij als leden van de PG Waalwijk ons niet alle opzichten thuis zouden voelen in zo’n emotionele religieuze profetengemeenschap. Geef ons de kerk maar! Maar in wezen staan beide geloofsgemeenschappen voor hetzelfde opgesteld in deze wereld: leven uit en doorgeven van de woorden van God. In dit verband is het aardig te vermelden, dat er in een belijdenisgeschrift van onze de Protestantse Kerk staat dat wij als leden van de gemeente van Jezus Christus door de heilige Geest gezalfd zijn tot profeten. Misschien nooit zo beseft. We heten profetessen en profeten en daarom zijn we geluksvogels. Want het broodwonder, zoals dat zich lang geleden voordeed in de profetengemeenschap in Gilgal voltrekt zich nog altijd in ons midden. Bij mensen die hongeren en dorsten naar gerechtigheid, vrede, barmhartigheid, naar een zuiver hart. Woorden uit de Bergrede van Jezus.
Man van God
We zoomen nu in op één van de beroemdste leden van de profeten-gemeenschap toentertijd. U weet wel, Elisa. Vergelijk diens positie met die van een abt in het klooster. Of met een predikant in een protestantse gemeente. In de calvinistische traditie is aan de dienaar van het Woord het profetenambt toevertrouwd. Terug naar Elisa, die andere dienaar van het woord. Zijn naam heeft een mooie betekenis en is zijn boodschap. Je zou ‘m zo je kind geven. Elisa: ‘God redt’. Net als de naam van die andere bekende superprofeet. ‘Jezus’ betekent precies hetzelfde ‘de Heer redt’. Overigens profeet betekent letterlijk ‘woordvoerder voor God’.
Elisa wordt in de Bijbel naast profeet (7x) vaker gekarakteriseerd als ‘een man van God’ (28x). Dat is hij dus ten voeten uit geweest. ‘Man Gods’ is de oudste aanduidingen in de Bijbel voor profeet. Deze naam zet ons direct op het goede been. Elisa is geen toekomstvoorspeller op de kermis geweest. Nee, een man Gods of vrouw Gods is betrokken op het hier en nu en beoordeelt de situatie vanuit een gelovig standpunt. Net als wij, denk ik. En – ook niet onbelangrijk- hij vindt wat van de toestand in de wereld. Hij spreekt zich erover uit. Net als wij hoop ik.
Elisa doet zijn naam bij wat hij te zeggen heeft alle eer aan. God redt. Deze Godsman blijkt in staat leven te brengen temidden van honger en doodsgevaar. Trouwens net als die andere man Gods, Jezus. Wie zou er geen Godsman of -vrouw willen zijn? Christen mag ook. Geweldig toch, je medemens uit de puree halen. Hoe doet ie dat? Via een broodwonder aldus 1 Koningen 4 en de rest van de Bijbel. Hij profeteert. Spreekt het Woord van God.
Situatie
We gaan verder met de schets van de situatie. Dat de toestand in de wereld een noodtoestand is waarop Elisa gelukkig het broodwonder los zal laten komt naar voren in de noodkreet van de slachtoffers. Dat is altijd al zo geweest. De getroffenen schreeuwen het uit: ‘Dood in de pot, man Gods’. We pakken het kookboek erbij om na te gaan wat er loos is.
‘Ga de natuur in en men neme van de kolokwint, een wilde kruipplant, ook wel de wijnstok van Sodom genoemd. Sodom dat klinkt verkeerd. En pluk van de kolokwint zoveel vruchten als je kunt dragen.’ Het recept gaat verder: ‘Snijdt de gele pompoenachtige vruchten in stukken en meng deze met het waterige gerecht dat al op het vuur staat tot een voedzame groentenmoes.’ -De randstadbewoners aten tulpenbollen in de Hongerwinter met niet altijd evenveel succes.- Wist de leek veel dat de Citrullus colocynthis bitter en zeer giftig is. De hongerige die een hap groentebrij naar binnen werkte, schreeuwde het na een paar seconden uit: ‘Godsman, help, de dood zit in de pot!’ Het gaat niet goed met ons. Er zit vergif in ons recept.
Het gezegde ‘de dood in de pot’ betekent ‘het is er een saaie boel’. Helder mag zijn dat sleur in de kerk dodelijk is. Saaiheid doodt alle aanwezige energie. Dus houdt voor de verandering eens een openluchtdienst. Elisa weet van de geloofsgemeenschap weer een levende gemeente te maken door meel in de pot te strooien . Meel associëren we met brood. Met Jezus dus. Hij wordt immers het brood dat leven aan hongerige mensen geeft genoemd. Brood voor het hart. Het is de titel geworden van een dagboek vol overdenkingen, vol geloofswoorden van de hand van Ds. Buskes. Jezus, brood voor het hart. Zijn woorden voeden.
Empathie
Welke rol God speelt? Elisa, de Godsman, moet een groot gevoel van empathie voor de Schepper en voor zijn standpunten hebben gehad. Hij bekijkt de hele toestand door de ogen van God. Wat ziet God? Honger. Wat wil God? De honger stillen. ‘Zo spreekt de Heer,’ zegt Elisa empathisch. In zijn woorden en handelen laat Elisa Gods visie op de mens zien en zijn geweldige zorg voor de mens. Elisa, Jezus en al die andere Godsmannen en -vrouwen die er bestaan zorgen namelijk voor eten, vermenigvuldigen wat voor handen is door het te delen. Als God dit zegent worden mensen verzadigd en is er overvloed.
Wonderen
Bedoel je dan wonderen in de letterlijke zin of figuurlijke zin van het woord. Beiden. Figuurlijk. Honger stillen betekent in de Bijbel het doorgeven van het Woord van God. Eten opscheppen betekent het Woord van God toepassen in je leven, in de situatie van alle dag. Met dat doel zitten we dan ook in de kerk. Als iedereen het Woord van God -de thora zegt het Oude Testament, het evangelie zegt het Nieuwe Testament – serieus zou nemen, dan zou er voedsel in overvloed zijn en nergens meer honger in de wereld. Dus vat deze Bijbelgedeelten vooral ook letterlijk op.
Missie
Elisa moet in zijn tijd steengoed geweest zijn in het doorgeven van het Woord van God via onderwijs en verkondiging gezien het effect en de vooraanstaande plaats in de Bijbel die hij heeft gekregen. Jezus was en is daar de beste in zeggen wij als zijn leerlingen. Hij belichaamt voor ons ten voeten uit het Woord van God. Beiden. Elisa en Jezus. Oud en Nieuwe Testament, herinneren ons eraan: “Not survival but prophecy.” ‘Kerk, het gaat niet om overleven maar om profetie.’ Zo vatte Thomas Merton, monnik, trappist, vredesactivist, interreligieuze bewogen zoeker, moderne profeet de missie van de kerk als profetische geloofsgemeenschap samen. De hoofdzorg van de Kerk zou niet haar eigen voortbestaan moeten zijn, maar de vraag of ze iets te zeggen heeft aan de wereld. Zelf door het woord gedragen en geïnspireerd willen we het evangelie in woorden en daden uitdragen. Brood breken, eten en delen. En zo stem en gezicht geven aan Degene die verbannen is, maar blijft verlangen naar ons zijn mensen.
Geef een reactie