Pijn en verdriet. Ze leveren niet veel goeds op. We willen zo snel mogelijk van deze kwelgeesten af. Hulpverleners, medici en wetenschapper doen al het mogelijke om alle narigheid weg te nemen. Pillen en verdoving moeten helpen. In onze maatschappij rust op lijden een taboe.  Dus verdringen, wegdrukken. Niet over praten. Hoe kun je beter met onvermijdelijk leed omgaan?

Het evangelie zet het lijden en sterven van Jezus aan een kruis juist voluit voor het voetlicht. Je zou de vier evangeliën zelfs kunnen omschrijven als het lijdensverhaal van Jezus voorzien van een lange inleiding. Evangelie betekent vreugdevolle boodschap, goed nieuws. Hoezo dan?

Met een beeld ontleend aan de landbouw snijdt Jezus voor zijn volgelingen zijn kruisiging aan. ‘Waarachtig, ik verzeker u: als een graankorrel niet in de aarde valt en sterft, blijft het één graankorrel, maar wanneer hij sterft draagt hij veel vrucht.’ Zonder lijden en sterven blijkbaar geen opbrengst van het goede.

En dan te bedenken dat Jezus zijn volgelingen oproept ook dezelfde weg van het graan te gaan. ‘Verlies je leven om het te vinden!’ zegt Hij. Een kloosterzuster beweerde: ‘Je gaat de deur van het leven pas binnen, als je de pijn van het leven bij je binnenlaat. Wat kunnen we in 2021 met deze wereldvreemde gedachte?

Lezen Johannes 12 : 20 – 33

Waarachtig, ik verzeker u: als een graankorrel niet in de aarde valt en sterft, blijft het één graankorrel, maar wanneer hij sterft draagt hij veel vrucht.

Johannes12 : 24

Johannes twaalf

Voor de laatste keer spreekt Jezus in het openbaar over zijn aanstaande dood. Hij vertelt een gelijkenis, ontleend aan de wereld van de akkerbouw. Hetzelfde wat met een graankorrel gebeurt, die in de aarde wordt begraven, zal hem overkomen. Liever gezegd het zal hem niet overkomen. Jezus kiest voor de weg van het graan, dat in de akker wordt gezaaid. Hij weet dat zijn tijd is gekomen en aanvaardt. Hij zal sterven aan het kruis. ‘U wil geschiede.’

In het verborgene, gevoed door de aarde, ontkiemt het graan en zoekt het zich een weg naar het licht, het groeit en rijpt en draagt vrucht. Een prachtig beeld.
Goede Vrijdag loopt via Stille Zaterdag uit op Pasen. Door Jezus op te wekken uit de dood stemt God van harte in met de weg die Jezus vrijwillig ging, de weg naar het leven, naar behoud. Jezus leefde een vruchtbaar leven. Het ontving daarom op de paasmorgen de ultieme zegen van God.

Meer mens

Johannes 12 gaat over het lijden, sterven en de opstanding van Jezus. Maar ook over ons. Het gaat ook over de innerlijke aanvaarding, dat lijden bij ons menselijk leven horen. Dat vrijwel ieder mens door vormen van sterven heen moet om echt te leven. ‘Waarachtig,’ zegt Jezus, –amen, amen in het Grieks- ik verzeker u: als een graankorrel niet in de aarde valt en sterft, blijft het één graankorrel, steriel, op zichzelf, maar wanneer hij sterft draagt hij veel vrucht.’ Iemand in een klooster zei het zo: ‘Je gaat de deur van het leven pas binnen, als je de pijn van het leven bij je binnen laat.’ De pijn van het leven maakt je bewust van je bestaan, noteerde de Engelse schrijver Oscar Wild. Pijn heeft dus een positieve kant. Lijden kan je dichter bij jezelf brengen, dichter bij je naaste en niet in de laatste  plaats kun je dichter bij God uitkomen. De opbrengst kan zijn, dat je meer mens wordt. Zo iemand als onze Schepper bedoelt. Een mens die steeds meer gelijkenis met Jezus Christus gaat vertonen.

Taboe

Pijn, geestelijk, fysiek, letterlijk vruchtbaar? Zeg het maar niet. Je leven verliezen – dat voelt niet prettig – om het te winnen? Een beetje sterven.
Levert dat iets op? Het is een vreemde gedachte voor moderne oren. Ik generaliseer. In onze maatschappij rust op lijden een taboe. Verdriet proberen we direct weg te drukken. ‘Niet huilen!’ Pillen en verdoving moeten ons zo snel mogelijk van de pijn afhelpen. ‘Zal ik u maar verdoven,’ vroeg de tandarts toen hij een onbenullig vullinkje wilde aanbrengen. Moeiten en zorgen leveren alleen maar ellende op. Dus niet over praten. Vermijden. Verdringen. Dat is te begrijpen. We hebben een aangeboren neiging om ons te onttrekken aan alle vormen van lichamelijk en psychische narigheid. ’t Is niet fijn. Jezus precies hetzelfde. Zijn leven verliezen, sterven als de graankorrel… ‘Nu ben ik doodsbang,’ zegt Hij. ‘Wat moet ik zeggen?’ ‘Vader, laat dit ogenblijk aan mij voorbij gaan.’ De evangelist Johannes vertelt op zijn manier over Gethsemane en de angst van Jezus voor het kruis. Hij was een mens zoals wij. En ook weer niet.

Het goede gevoel

Wij gaan voor het goede gevoel. Genieten. Het is mijn inschatting, dat  de Grieken in het evangelie van Johannes, buitenstaanders, de Jood Jezus – u weet wel die van de feestelijke intocht – juist voor het fijne gevoel willen ontmoeten. Jezus heeft zojuist onder luid applaus op een ezel zijn intrede in Jeruzalem gemaakt. Iedereen wil delen in zijn succes. ‘De hele wereld loopt hem na,’ constateren de Farizeeën bitter. ‘Tout le monde,’ zeggen ze in Frankrijk. Natuurlijk, iedereen wil gelukkig worden. Wie niet? Via het bruggetje van twee vertrouwenwekkende discipelen, ze dragen Griekse namen, Filippus en Andreas, willen deze Grieken Jezus bereiken. Op hun zoektocht naar God komen deze belangstellenden vooralsnog uit  bij een tot dusver gevierde Jezus. Denken ze soms, dat geloof gelijk staat aan altijd gelukkig? Hebben ze nooit van Job gehoord? Menen ze dat geloof de kans op pijn tot een minimum reduceert? Zijn ze uit op welzijn en welvaart in ruil voor belangstelling in Jezus? Gaan ze enkel voor de zegen?

Een extreem voorbeeld van een geloof dat gaat voor succes circuleerde op de sociale media. De 68-jarige Amerikaanse voorganger Jesse Duplantis uit New Orleans  adresseerde een merkwaardig een verzoek aan zijn volgelingen. God had hem gezegd om een Dassault Falcon 7X te vragen, een straalvliegtuig van 54 miljoen dollar. Overigens, zijn vierde toestel sinds 2006. ‘Als Jezus vandaag op aarde zou terugkomen, zou hij ook niet op een ezeltje rondrijden, maar rondreizen in een privéjet,’ stelt Duplantis. ‘God wil dat ik een privé-jet krijg’,kopte het artikel in het Nederlands Dagblad.

Oh ja, is dat zo? Er is veel onbegrip over wie Jezus is en waar hij voor staat, formuleerde Johannes al in zijn dagen. De evangelist vertelt, dat omstanders de woorden van God over Jezus en de weg van het graan die hij wilde gaan verwarden met een donderslag. Dat schiet niet echt op.

De realiteit

Jezus reageert met een correctie op deze Grieken en op anderen die allerlei moois van God willen hebben. Hij reageert met de ontnuchterende  gelijkenis van de graankorrel. ‘Waarachtig, ik verzeker u: als een graankorrel niet in de aarde valt en sterft, blijft het één graankorrel, maar wanneer hij sterft draagt hij veel vrucht.’ In één keer zet hij met deze gelijkenis zichzelf als de verworpene en gekruisigde op de kaart. ‘Zie de mens!’ Wil je mij nu nog? Ben ik nog interessant genoeg? En Hij geeft een realistisch beeld van wat geloven echt betekent. Namelijk: één worden met Hem in zijn dood. Eén worden met Hem in zijn dood, ja, maar ook zijn in opstanding, zou de apostel later schrijven. Hij heeft het over het proces van het afsterven van de oude mens en het opstaan tot een nieuw leven.

Leven is lijden

Mozes en Jezus, trouwens ook anderen, grote leraren als Boeddha en Socrates, hebben mensen onderwezen, dat zonder lijden, zonder pijn en verdriet, geen leven bestaat. Het kan niet alle dagen ‘halleluja’ zijn. Leven met God kan lijden met zich meebrengen, leerde Jezus zijn volgelingen. Hij deed dat niet om een zwaar geloof de wereld in te helpen. Hij beoogde met zo’n uitspraak over de graankorrel over je leven verliezen niet de stemming bij zijn volgelingen nadelig te beïnvloeden. Geloven één al somberheid. Een zware kar trekken. Integendeel. Hij wil ons met twee benen op de grond zetten. Dat is de bedoeling. Hij houdt ons de werkelijkheid van het volgen van hem voor ogen, zodat we niet schrikken, als we tot de ontdekking komen, dat de dienaar niet boven zijn Meester staat. Hij wil ons leren om te gaan met verdriet en pijn als mogelijk gevolg -ik zeg niet dat het altijd zo is- maar als mogelijke consequentie van gehoorzaamheid aan God. ‘Uw wil geschiede in de hemel, alzo ook in mijn leven.’

Hoewel? Mogelijk gevolg? Zit er niet altijd een kostenplaatje aan het volgen van Jezus? Ons ‘ik’ is namelijk sterk. Supersterk. Jezus spreekt in het Grieks over liefde voor onze ‘psychos’, voor onze ‘ziel’ letterlijk vertaald. We zijn ‘psychofielen’. Fileoo is Grieks voor liefhebben. Psychos, ziel. En jezelf opgeven, om jezelf, de ander en last but not least om God te vinden, dat kost moeite. Je kunt in een pijnlijk proces verzeild raken. Daarbij gaat het niet om zelfhaat.

Alstublieft niet. Zelfwaardering en zorg voor jezelf zijn belangrijk, omdat je een schepping van God bent. Sterven aan jezelf kan wel om jezelf wegcijferen uit liefde draaien.

Wegcijferen

Jezus cijferde zichzelf weg. Hij stierf aan een kruis. Wat een passie voor God en voor ons! Niet voor het applaus ging Jezus de weg van zelf verloochenende liefde. Hij koos de weg van het graan om ons geloof en onze navolging als vrucht te verwerven. Sinds Goede Vrijdag en Pasen ligt dat gegeven als een braakliggend stuk heidegrond te wachten, totdat er mensen zijn, die hun beste krachten willen besteden om de boodschap van de graankorrel in woorden en daden vruchtbaar te maken voor de wereld. Ingaan op die opdracht bergt trekken van sterven als een graankorrel in zich, van zelfverloochening. Het kan tegen ons gevoel ingaan. Maar ze hebben het er voor over, want wat de Farizeeën vreesden moet waarheid worden. De hele wereld zou Jezus  achterna moeten lopen. Laat de zaadkorrel Jezus  niet steriel op zichzelf blijven. En laat die Grieken, buitenstaanders, niet voor niets ten tonele gevoerd door de evangelist Johannes, laat deze kosmopolieten, deze wereld burgers, die Jezus wel wilden zien, de voorhoede zijn van een wereldomvattend Pinksterfeest, vijftig dagen na Pasen.  Op dat feest wordt de oogst zichtbaar.

 

Geef een reactie